“Het witte-jas-effect is de sleutel voor leefstijlinterventies bij patiënten”

Dat gaat over zelfzorg en leefstijl: niet roken, geen alcoholgebruik, regelmatig bewegen, vitale voeding en een gezond gewicht. Dat heeft een enorme invloed op de gezondheid van mensen, op hun genezingskansen, op bijwerkingen van de behandeling en zélfs op de langetermijnprognose. Maar liefst 30 tot 40 procent van de gevallen van kanker is met een gezonde leefstijl te voorkomen, leren we van Verstralen. En áls mensen door pech toch kanker krijgen, blijkt dat de kankerspecifieke prognose van mensen met een gezonde leefstijl veel beter is. Er zijn nog niet veel vergelijkende studies gepubliceerd over leefstijlverbetering en het risico op het opnieuw krijgen van kanker. Maar grote cohortstudies laten al wel zien dat het risico substantieel lager wordt: soms wel tot 40% lager!

Geneeskunde van de toekomst


“We kunnen gaan zitten wachten op grote gerando-miseerde studies, maar dat kunnen we eigenlijk niet maken.” stelt een bevlogen Rogier Verstralen, projectleider ‘Beter Gezond’ van Radboudumc. “Ook al omdat keihard is aangetoond dat die betere leefstijl de kans op comorbiditeit verlaagt en daarbij ook de kans op tweede primaire tumoren. Maar ook op de levensverwachting en de kwaliteit van leven. Door die kennis te benutten in de spreekkamer, kunnen artsen en verpleegkundigen nog meer impact hebben op de gezondheid van hun patiënten. Bedenk: er is in de spreekkamer al automatisch een focus op gezondheid én we hebben bovendien het effect van de witte jas. Daar mogen we echt gebruik van maken. Artsen en verpleegkundigen kunnen patiënten op een respectvolle en tegelijkertijd doordringende manier aanspreken op hun leefstijl. Dat is de geneeskunde van de toekomst.”

Trainen

‘Beter Gezond’ van Radboudumc is een initiatief van internist-oncogeneticus prof. dr. Nicoline Hoogerbrugge en epidemioloog prof. dr. Bart Kiemeney. Zij zagen hoe de druk op de oncologische ketens alleen maar toeneemt. Zeker als we het stramien blijven volgen van klacht, diagnose, stadiëring en behandeling. Als we hieraan toevoegen wat patiënten zelf met hun leefstijl kunnen doen tijdens en na hun ziekteproces, valt een enorme gezondheidswinst en zorgkostenreductie te boeken. Deze maatregelen zijn immers per definitie goedkoper. Niet alleen voor wat betreft de gezondheidszorg, maar ook omdat mensen simpelweg weer eerder ‘back in business’ zijn en langer ‘in business’ blijven. “Voor de meeste artsen en verpleegkundigen is deze benaderingswijze nieuw en onwennig,” stelt Verstralen. “Daarom zijn we ze aan het trainen en reiken we ze tools aan om deze boodschap in de spreekkamer én wachtkamer effectief te brengen. Ze zijn daar niet voor opgeleid en hebben ook niet de tijd om daar uitgebreid op in te gaan. Dat laatste hoeft ook niet. Samen met gedragsexperts ontwikkelen we kleine interventies. Ze hoeven louter te ontdekken wat er speelt bij een patiënt en vervolgens doorverwijzen. Daarbij gaat het niet alleen over bewegen en gezonder eten. Het gaat ook over eenzaamheid of financiële problemen. Het Radboudumc wil hierin samen optrekken met Vereniging Arts & Leefstijl, Stichting Voeding Leeft, Gemeente Nijmegen, GGD Gelderland-Zuid en Gelderse Sport Federatie. Ons programma leidt artsen en verpleegkundigen op én organiseert een netwerk waarnaar verwezen kan worden. Nu in het Radboudumc Centrum voor Oncologie en later in de oncologische ketens van de regiopartners.”

Leefstijlprogramma

Verstralen geeft aan dat dit tweejarig programma zich richt op patiënten die curatief zijn behandeld voor kanker en aan de slag willen met het verduurzamen van een gezonde leefstijl. Dit programma is complementair aan het ‘Fit4Surgery’ programma van Radboudumc-chirurg dr. Baukje van den Heuvel. Het programma is landelijk, en misschien wel wereldwijd, uniek. Deze intensievere coachingsvorm wil Verstralen heel praktisch in de leefomgeving van patiënten zelf organiseren. “Vanwege het zorgkostenbesparend effect, zien we dat zorgverzekeraars hier een belangrijke rol in kunnen spelen als het gaat om een vergoeding voor patiënten vanuit de basisverzekering. Hierover zijn gesprekken gaande. Want we kunnen en moeten dit echt met elkaar oppakken. Daarom ben ik ook blij met de support die ‘Beter Gezond’ krijgt vanuit het Radboudumc. Het bestuur stelt zelfs dat preventie en leefstijl in iedere keten die we hebben voor dienen te komen. Dat soort leiderschap en ondersteuning hebben we nodig. Het maakt ook dat leefstijl binnen Radboudumc steeds meer als een belangrijk medicijn wordt gezien. Zelfs tegen kanker.”

Voorschrijven


Hoewel ingrijpen op de leefstijl van mensen een aantoonbaar positief effect heeft, is het nog geen gewoonte om dat met de patiënt te bespreken. Verstralen: “Artsen zijn opgeleid om iets te repareren als het mis is gegaan. Ze hebben niet geleerd om de verantwoordelijkheid op een effectieve manier deels terug te leggen bij de patiënt. Dat is waar wij de oncologische ketens, samen met Vereniging Arts & Leefstijl, nu in gaan trainen. En tegelijkertijd creëren we een infrastructuur waarin verwezen kan worden. Je kunt immers wel tegen mensen zeggen dat ze dagelijks meer zouden moeten bewegen, maar je moet ze dan ook de middelen aanreiken. Bijvoorbeeld door te verwijzen naar een beweegmakelaar van de gemeente die vraag en aanbod bij elkaar brengt. Daarnaast zullen we samen met Stichting Voeding Leeft (bekend van ‘KeerDiabetes2Om’) het eerste kankerspecifieke leefstijlprogramma ontwikkelen.”

Rogier Verstralen

Deel dit artikel

Meer blogs

Scroll naar boven